"Энтропийн шинжилгээний арга" /Г.Цогтбаатар/

Энтропийн шинжилгээг хэмжилтийн доод түвшний нэрлэсэн шкал (хуваарь) бүхий хос утгаар бүрдүүлсэн мэдээллийг хэв маяг үүсгэн ангилхад хэрэглэнэ. Шинж тэмдгийн тоо дөрөвөөс хэтэрвэл ажиллагаа ихсэж амаргүй болдог. Тиймээс шинжилгээнд судалгааны объектыг илэрхийлж чадах цөөн шинж тэмдгийг сонгох хэрэгтэй. Шинжилгээ хийх дараалал:

1. Хамгийн их мэдээлэлтэй нэг шинж тэмдгийг илрүүлэх.

2. Илрүүлсэн шинж тэмдгийг ашиглан хэв маяг үүсгэх ба түүний нэг төрөл байдлыг шалгана

3. Бүлгүүд нэг төрөл болж чадаагүй бол хамгийн их мэдээлэлтэй хос шинж тэмдгийг илрүүлэх алхмуудыг гүйцэтгэнэ

4. Бүлгийн нэг төрөл байдлыг шалгаж, хангагдсан бол ангилах үйл явц зогсоно. Эсрэг тохиолдолд бүх шинж тэмдгүүдийн бололцоот гурвал, дөрвөлийг бодох зэргээр үргэлжилнэ.

Судалгааны объектод А шинж илэрхэд В, С, D … - шинжүүд байгаа гэдэг нь тодорхой байдаг бол А хамгийн их мэдээлэлтэй шинж тэмдэг болно. Үүнийг судалгааны объектод хамгийн их тохиолддог шинж тэмдэг хэмээн ойлгож болохгүй. Интропийн шинжилгээг хэрхэн хийх талаар хялбар жишээн дээр авч үзье.

Социологийн III ангийн оюутнууд "Социологи" сэтгүүлээр хэр хангагдсан бэ?

Социологийн тэнхимээс жил бүр "Социологи" нэртэй сэтгүүл гаргадаг. Одоогоор 7 цуврал гараад байгаа. Энэхүү шинжилгээгээр зөвхөн 1, 2, 3, 4-р сэтгүүлүүдийг хамруулан, Социологийн 3-р ангийн оюутнууд тус сэтгүүлээр хэр хангагдсан байгааг, түүнчлэн ямар сэтгүүлүүд хамгийн их мэдээлэлтэйг хэрхэн илрүүлхийг харъя. Судалгаанд нийт 23 оюутан оролцсон.

Шинж тэмдэг ба түүний утгууд:

1-р шинж тэмдэг: Танд "Социологи-1" сэтгүүл байгаа юу?

1. Байгаа 2. Байхгүй

2-р шинж тэмдэг: Танд "Социологи-2" сэтгүүл байгаа юу?

1. Байгаа 2. Байхгүй

3-р шинж тэмдэг: Танд "Социологи-3" сэтгүүл байгаа юу?

1. Байгаа 2. Байхгүй

4-р шинж тэмдэг: Танд "Социологи-4" сэтгүүл байгаа юу?

1. Байгаа 2. Байхгүй

1. Хамгийн их мэдээлэлтэй нэг шинж тэмдгийг илрүүлэх нь

Алхам-1: Дээрх 4 шинж тэмдгээр мэдээлэл бүрдүүлж, SPSS програмын Analyze - Descriptive staticticis – Frequencies командаар дан тоололт хийн, үр дүнг дараах хүснэгтэд нэгтгэнэ.

Алхам- 2: Дараах томъёог ашиглан шинж тэмдэг тус бүрийн энтропийг олно.

n – Түүврийн хэмжээ. Бидний авсан жишээнд 23

(+) – Шинж тэмдэг тус бүрт харгалзах эерэг утгын давтамж

(-) - Шинж тэмдэг тус бүрт харгалзах сөрөг утгын давтамж

Log(n;2)- 2 суурьтай логарифм. Логарифмыг Ecxel програмаар бодох боломжтой. Insert – function – Math & trig – Log функцээр бодох нь бидний ажлыг хялбарчилна.

Алхам- 3: Дараа нь бид хос шинжүүдээр энтропийг олох хэрэгтэй. Дараах томъёог ашиглан шинж тэмдэг тус бүрийн энтропийг олно. Үүний тулд дөрвөн шинжийг хослуулан бүлэглэнэ. Иймд,

хослол үүснэ.

Алхам- 4: Дараах томъёогоор хос шинжүүдийн энтропийг олно.

Алхам- 5: Хосолсон энтропийн давхцлын утгыг олно.

Дараах томъёог ашиглана:

Эхний томъёогоор давхцлын утгыг олж, хоёрдугаар томъёогоонд орлуулан хамгийн их утгатай гарсныг бусдыгаа тодорхойлох хамгийн их мэдээлэлтэй шинж тэмдэг гэж үзнэ.

Ингээд хамгийн их мэдээлэлтэй шинж тэмдэг нь I2- болж байна. "Социологи-2" сэтгүүл хамгийн их мэдээлэлтэй сэтгүүл ажээ. "Социологи-2" сэтгүүлтэй оюутанд бусад сэтгүүлүүд байгаа хэмээн таамаглаж болох юм. Гэхдээ үүнийг шалгах хэрэгтэй.

2. Илрүүлсэн нэг шинж тэмдгийг ашиглан маяг үүсгэх ба түүний нэг төрөл байдлыг шалгана

Алхам- 6: Хэрэв ангиллын үр дүнд нэг төрлийн бүлэг үүсч чадсан бол бид дараах хоёр хэв маягийг хүлээн зөвшөөрнө.

1. "Социологи-2" сэтгүүлтэй оюутнууд – "Социологи" сэтгүүлийн хангалт сайн бүлэг - 8 (34.8 хувь)

2. "Социологи-2" сэтгүүлгүй оюутнууд - "Социологи" сэтгүүлийн хангалт муу бүлэг– 15 (65.2 хувь) байна. ......................................................................................................................................................

Алхам- 7: Дээрх 2 хэв маягийг хүлээн зөвшөөрөх үү? гэдгийг шалгаж үзэх ёстой. Тиймээс Социологи-2 сэтгүүлээр буюу 2-р шинжээр бусдыг нь ангилсан дараах хүснэгтийг зохиох бөгөөд хэрэв алдааны магадлал 0.2 –оос доош орвол ангиллыг цааш үргэлжлүүлэх хэрэгтэй болно. Хамгийн их мэдээлэл бүхий шинжээр бусдыг нь ангилбал:

Дээрх хүснэгтэд хоёр хэв маягт хамгийн их тохиолдох эерэг сөрөг утгуудыг үлдээвэл дараах хүснэгтэн мэдээлэлтэй болно.

Алдааны магадлалыг дараах томъёогоор бодно.

..................... 0.206522 нь 0.2-оос их байгаа учраас нэг шинж тэмдгээр ангилах нь учир дутагдалтай байна. Тиймээс бид бодолтыг цааш нь үргэлжлүүлж хамгийн их мэдээлэлтэй хос шинж тэмдгүүдийг илрүүлэх хэрэг гарлаа. Үргэлжлэл бий.