" Төр бол ард олны нүүр, царай " /Г.Цогтбаатар/

Нэг ухаантай хүн " Төр бол ард олны нүүр, царай " гэж хэлсэн байдаг। Ард олон ямар байна, төр тийм л байх нь. Төр болохгүй байна, төр мөнгө өгөхгүй байна, төр халамжлахгүй байна, төр хийхгүй байна гэж бурууг төрлүү чихэж суугаа нь бурууг бусдад тохож байгаа мэт санагдавч, цаад агуулгаараа суусан мөчрөө хөрөөдөж байгаагаа мэдэхгүй, эсвэл мэдсээр байж итгэхийг хүсэхгүй байгаа мулгуу занг санагдуулж байна. Төрийн авлигач, шунахай, хүнд сурталтай түшээдийг ер нь хэн сонгосон бэ? Бид л сонгосон ш дээ, тиймээс бид энэ мэт хариуцлагагүй байдалдаа цэг тавих цаг нь болсон.

Тийм ч учраас энэ удаа миний бие залуучуудтайгаа ирэх сонгуулийн талаар санал бодолоо хуваалцах хүсэлтэй байна। Ингэхдээ сонгуулийн идэвх оролцоо, манай залуучуудад тохиолддог сөрөг зан үйл зэрэг сэдэв дээр төвлөрье гэж бодлоо. Харин сүүлд нь 2007 оны 4, 7 саруудад Улаанбаатар хотод хийсэн социологийн судалгааны дүнд үндэслэн том намуудын /МАХН, АН/ одоогийн рейтингийн талаар товч мэдээлэл хүргэнэ.

За тэгээд 2008 оны сонгууль мөдхөн болох нь। Тэр л өдөр 18 нас хүрсэн бүх Монголчууд засгийн эрхийг шууд барьна. Түүнээс хойш төлөөллийн ардчиллыг хэрэгжүүлнэ. 1992 оноос хойш монголчууд бид УИХ, Ерөнхийлөгчийн тус бүр 4, нийт 8 сонгууль хийсэн. Тэдгээр сонгуулийн үр дүнд Монгол улс “ Ардчилсан хэлбэртэй, феодалын агуулгатай " улс болж тогтносон байх юм /судлаач Д.Ганхуяг/. Энэ нь бид сонголт хийгээгүй гэж өөрийгөө хуурч байгаатай эсвэл сонголт хийж чадахгүй байгаатай багагүй холбоотой гэж боддог.

Албан ёсны тоо мэдээллээс хархад өнгөрсөн 15 жилийн хугацаанд иргэдийн сонгуулийн идэвх, оролцоо жил ирэх тутам суларсаар дунджаар 15 хувиар буурсан байдаг। Сонгуулийн идэвх буурах үзэгдэл нь зөвхөн нийгмийн сэтгэл зүй талаасаа хувь хүн өөрт оногдсон хариуцлагаас зайлс хийх, өөрийгөө бусдад даатгах, залхуурал эсвэл улс төрийн хямрал, хариуцлагагүй байдал, төрийн байгууллагын авлига, хүнд сурталтай эвлэрэх, дасан зохицох, бууж өгөх сэтгэл зүйтэй холбоотой байдаг. Энэ утгаараа маш аюултай үзэгдэл юм. Ийм идэвхгүй байдлаас залуус маань гарах ёстой. " Ганц олдох залуу насандаа усан дотор гал асах шиг сайхан амьдаръя " гэдэг биздээ. Энэ удаа бид сонгуульд оролцохгүй алдвал эсвэл буруу сонголт хийсэн бол дараа, дараагийн сонгуульд илүү идэвхтэй, илүү хариуцлагатай оролцох хэрэгтэй биш үү. Асуудлыг бууж өгч биш, нүүр тулгарч шийдэх хэрэгтэй.

2004 оны УИХ-ын сонгуулийг би маш сайн санаж байна। Тэр үед би их сургуулийн 2-р дамжааны оюутан байлаа. " ??????????? " гэгдэх оюутны эрх ашиг, эрх чөлөөг хамгаалах үүрэгтэй байгууллага нь нэгэн том намын даалгавар, санхүүжилтээр оюутнуудын толгойг угааж, 5000-10000 төгрөгийн хахуулиар саналыг нь худалдаж авч, бусад намынх нь эсрэг зохион байгуулалттайгаар жагсаал цуглаан хийлгэж, турхирч байсан юм. Түүнчлэн зарим намуудын дэргэдэх оюутан, залуучуудын холбооны гол үйл ажиллагаа үүнд чиглэдэг. Үүнд томоохон их, дээд сургуулиудын оюутны холбоо, нутаг нугийн оюутан, залуучуудын холбооны 80-90 хувь нь хамаарна. Энэ бол бидний монголчуудын ирээдүй үе, тэргүүний шилдэг гэх цөөхөн залуучуудад учирсан мөнгө, эрх мэдэлд шунан дурладаг солирох өвчин. Тэднийг дагалдагч хэсгийн зорилгогүй тэнэгэрэл. Ийм үйлээс хол байхыг залуучууддаа уриалмаар байна.

Өнгөрсөн 6-р сарын эхээр би орон нутгаар судалгаанд явсан юм. Сумын төв, хөдөөний малчин олон айл өрхөөр орж, олон ч залуучуудтай уулзаж ярилцсан. Тэдгээр залуусын үнэмлэхүй хувь нь ямар ч эргэлзээгүйгээр аавынхаа эсвэл ямар нэгэн тогтсон уламжиллаа баримтлан улс төрийн шууд сонголт хийхэд бэлэн байгаад асуудал байна. Эсвэл тэдний зан үйлд "Төрийн төлөө оготно боож үхээд яахав …" гэх яриа бүр үнэт зүйлийн хэмжээнд тогтсон байх юм. Залуусаа! бид ийм байж болох уу? Бид ямар сонголт хийнэ, төр тийм л байна /Үргэлжилэл бий…/